การเกิด เหมายัน ตะวันอ้อมข้าวกลางคืนยาวนาน

ฤดูหนาวทางซีกโลกของทุกปี จะเป็นช่วงที่ดวงอาทิตย์มีการเคลื่อนย้าย ไปทางทิศใต้มากที่สุด โดยผ่านตำแหน่งทักษิณายัน จากแกนหมุนของโลก เอียงทำมุมกับแนวตั้งฉากระนาบวงโคจร ประมาณ 23.5 องศา ทำให้เกิดฤดูกาลกลางคืนยาวนาน มากกว่ากลางวัน ดวงอาทิตย์จึงขึ้นช้า และตกเร็วกว่าปกติ

สังเกตได้จากตำแหน่งของดวงอาทิตย์ บริเวณขั้วโลกใต้จะมองเห็นดวงอาทิตย์ ตลอด 24 ชั่วโมง (แม้เป็นเวลาเที่ยงคืนก็ตาม) เรียกว่า “อาทิตย์เที่ยงคืน” สำหรับในประเทศไทย ดวงอาทิตย์จะอยู่ใกล้กับเส้นศูนย์สูตร มีการขึ้นและตก ไม่ตรงกับทิศตะวันออกและทิศตะวันตก ซึ่งจะเป็นการขึ้นและตกแบบเยื้องแทน

หากเป็นช่วงใกล้เที่ยงวัน ดวงอาทิตย์จะไม่ผ่านเหนือศีรษะ แต่จะเคลื่อนตัวลงไปทางทิศใต้ เราจึงเห็นแสงอาทิตย์ส่องมาจากขอบฟ้าทิศใต้ คนไทยเรียกว่า “ตะวันอ้อมข้าว” เพราะว่าดวงอาทิตย์ไม่ผ่านต้นข้าว แต่จะโคจรอ้อมไปแทน เป็นสัญญาณบอกว่า กำลังเข้าสู่ฤดูหนาว และการเก็บเกี่ยวข้าว [2]