ทางเข้า เว็บตรง

ยินดีต้อนรับเข้าสู่ศูนย์รวมความบันเทิงชั้นนำ

ทฤษฎี ความทรงจำ ทักษะทางสมองและจิตของมนุษย์

ความทรงจำ

ความทรงจำ สิ่งที่มีติดตัวมนุษย์มาตั้งแต่ลืมตาดูโลก สมองของเราก็เริ่มต้นทำงานนับแต่นั้นมา โดยเป็นแหล่งกักเก็บข้อมูลอย่างมหาศาล ทั้งเรื่องของตัวเองและสิ่งรอบข้าง หลายคนจึงตั้งคำถามว่า ความจำของคนเราเกิดจากอะไร สมองทำงานแบบไหน และเกี่ยวข้องกับแนวคิดจิตวิทยาอย่างไร

ทำความรู้จัก ความทรงจำ ของมนุษย์

ความทรงจำ (Memory) ความสามารถของจิตใจในสิ่งมีชีวิต โดยมีคุณสมบัติการเข้ารหัส การจัดเก็บ และการเรียกค้นข้อมูลยามจำเป็น ซึ่งเป็นการคงข้อมูลไว้ ทั้งระยะสั้นและระยะยาว เพื่อจุดประสงค์ของการกระทำในอนาคต แต่หากไม่สามารถจดจำได้ จะเรียกว่าการสูญเสียความจำ ถูกอธิบายเป็นอาการหลงลืม หรือ ความจำเสื่อม [1]

ความทรงจำ เกิดจากอะไร?

ความจำเกิดจากกลุ่มเซลล์ประสาทเฉพาะ ที่ทำหน้าที่คิด รับรู้ และประมวลผล โดยเป็นการกระตุ้นเซลล์ประสาทในสมอง และกระบวนการฟื้นฟูเซลล์ประสาทเฉพาะกลุ่ม ที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้เกิดความทรงจำรูปแบบต่าง ๆ คือ ความทรงจำระยะสั้น และ ความทรงจำระยะยาว

ความทรงจำระยะสั้น (Short-Term Memory) หรือเรียกว่า STM คือการจัดเก็บข้อมูลในสมองอยู่ในปริมาณจำกัด และเพียงระยะเวลาสั้น ๆ ซึ่งมักถูกรบกวนได้ง่าย หรืออาจถูกลืมเลือนไปในไม่กี่วินาที และเป็นส่วนหนึ่งของการสูญเสียความทรงจำตามวัยแก่ชรา

ความทรงจำระยะยาว (Long-Term Memory) หรือเรียกว่า LTM คือกระบวนการจัดเก็บข้อมูลในสมอง สามารถจัดเก็บได้อย่างไม่จำกัด เป็นระยะเวลานาน โดยแบ่งย่อยออกเป็น ความจำชัดแจ้ง (การจดจำข้อเท็จจริงและเหตุการณ์) และความจำอัตโนมัติ (การจดจำขึ้นมาได้ โดยไม่ต้องใช้ความคิด และอาจไม่รู้ตัว)

แนวคิดความจำเชิงปรัชญา

ทฤษฎีที่มีการเสนอเกี่ยวกับเวลา และความทรงจำ ของอองรี แบร์กซง (Henri-Louis Bergson) นักปรัชญาชาวฝรั่งเศส กล่าวว่าความจำแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ คือ ความทรงจำเคยชิน (Habit-Memory) เกิดจากพฤติกรรมการท่องจำ ทำซ้ำ และฝึกฝน จนสามารถทำได้แบบอัตโนมัติ

ส่วนอีกรูปแบบเป็น ความทรงจำภาพจำ (Pure Memory) หรือเรียกว่า ความทรงจำบริสุทธิ์ โดยเป็นความจำที่ติดอยู่กับตัวบุคคล เกิดจากจิตอันไร้สำนึก (Unconsciousness) ที่ไม่สามารถควบคุมได้ ซึ่งไม่เพียงแต่เป็นสสารหรือสิ่งที่จับต้องได้ แต่ยังคงเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้เช่นกัน อย่างเช่น จิตหรือวิญญาณ [2]

เกร็ดความรู้จากนักจิตวิทยาเรื่อง ความทรงจำ

ความทรงจำ

มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิต ที่มีความทรงจำหลากหลาย แต่รู้หรือไม่ว่าความสามารถในการจดจำผู้คน มนุษย์สามารถจดจำคนได้มากถึง 5,000 คน โดยแต่ละคนสามารถคิดเรื่องต่าง ๆ ได้มากถึง 70,000 เรื่อง / วัน หรือเฉลี่ย 3,000 เรื่อง / ชั่วโมง หรือเฉลี่ย 50 เรื่อง / นาที และเกือบครบ 1 เรื่อง / วินาที

การลืม ทฤษฎีใหม่ของการเรียนรู้

อย่างที่หลายคนทราบกันดีว่าการลืม เป็นการเปลี่ยนแปลงของความจำ ที่ไม่ใช่การสูญเสียความทรงจำ เพราะเป็นเพียงความจำ ที่ไม่ได้มีความสำคัญในขณะนั้น โดยสถาบันประสาทวิทยากล่าวว่า “ทฤษฎีการลืม” ทำให้มนุษย์เกิดการเรียนรู้ ที่จะลืมความทรงจำบางอย่าง เพื่อรักษาความทรงจำสำคัญเอาไว้

โดยความทรงจำ จะถูกเก็บไว้ในกลุ่มเซลล์ประสาท Engram Cells และสามารถเรียกกลับคืนมาได้ จากการกระตุ้นเซลล์อีกครั้ง นั่นหมายความว่า ความทรงจำไม่ได้หายไปไหน เพียงแค่ไม่ได้ถูกกระตุ้น จึงกล่าวได้ว่าการลืมเป็นหนึ่งในการเรียนรู้ ที่เปลี่ยนความสามารถการเข้าถึงเซลล์ประสาท ตามสภาพแวดล้อมรอบตัว [3]

ผู้คนค้นหาเกี่ยวกับ ความทรงจำ

  • สมองส่วนไหนมีบทบาทสำคัญในการรวบรวมความจำ : สมองส่วนฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) โดยทำหน้าที่สร้าง จัดเรียง จัดเก็บข้อมูลความจำ และสร้างความเชื่อมโยงระหว่างความจำ และความรู้สึกเข้าด้วยกัน
  • ความจำอยู่ได้นานเท่าไหร่ : ความจำแบบระยะสั้น อาจอยู่ไม่ถึงนาที หรือประมาณ 2 – 3 วัน ส่วนความจำแบบระยะยาว อาจอยู่ได้นานหลายสัปดาห์ หรือนานหลายปี
  • สมองของคนจดจำได้กี่เรื่อง : ตามงานวิจัยด้านจิตเวชศาสตร์ ประเทศออสเตรเลีย เผยว่าสมองของคนเรามีขีดจำกัดเหมือนกับคอมพิวเตอร์ และเป็นขีดจำกัดที่เท่ากัน ไม่เกี่ยวกับระดับความฉลาด ซึ่งสามารถจดจำได้เพียง 3 – 4 เรื่อง / ครั้ง
  • การเรียนรู้แบบไหนจดจำได้ดีที่สุด : การเห็นตัวอย่าง (Demonstration) สามารถจดจำได้ดีขึ้น 30% ยกตัวอย่าง การทดลอง การสาธิต การมองเห็นสี เพื่อให้เห็นตัวอย่างจริง ๆ และสามารถใช้ได้ในข้อมูลที่มีความซับซ้อน
  • Working Memory คืออะไร : ความจำเพื่อใช้ปฏิบัติงาน โดยเป็นทักษะความจำ มีการเก็บข้อมูลที่ได้เห็นหรือได้ยินในช่วงระยะเวลาสั้น ๆ เพื่อนำมาประมวลผล และปฏิบัติงานต่อ อย่างเช่น ความเข้าใจทางด้านภาษา การคิด การอ่าน และการเรียนรู้

สรุป ความทรงจำ “Memory”

ความทรงจำ ทักษะความสามารถทางจิตใจ และสมองของมนุษย์ ตามคุณสมบัติของการทำงานแบบเข้ารหัส การจัดเก็บ และการเรียกคืนข้อมูลความจำ ในรูปแบบความจำระยะสั้น และความจำระยะยาว โดยเป็น ทฤษฎีวิทยาศาสตร์ และแนวคิดด้านจิตวิทยา ที่ส่งเสริมการทำงานของเซลล์ประสาท กับการจดจำสิ่งต่าง ๆ

อ้างอิง

[1] wikipedia. (January 14, 2025). Memory. Retrieved from wikipedia

[2] themomentum. (January 10, 2020). In Theories 13 : ถิ่นที่อยู่ของความทรงจำ. Retrieved from themomentum

[3] cimjourna. (2022). ทฤษฎีใหม่ “การลืม” คือ การเรียนรู้รูปแบบหนึ่ง. Retrieved from cimjourna